Skip to main content

Shama Kolam : The Accidental Bandit

 

Life of Shama Kolam : Part One


               Shama Kolam, famously known as Robinhood of Vidarbha, was born on 26th November, 1899 in village of Niranjan Mahur in Nanded district in an aboriginal ‘Kolam tribe’. It is said that Kolams are Dravidian. Their language – Kolami- has resemblance with Dravidian languages.1 Kolams are mostly populated in Yavatmal district of Maharashtra state. They are spread to the other adjacent districts of Nanded, Adilabad & Chandrapur. It is one of the most backward aboriginal communities of India. Though they have some cultural semblance with Gonds, they are different from Gonds in many aspects. There’s no caste hierarchy in Kolams. They are mostly divided by surnames which have been adopted from the names of villlages.2

               Shama was born in one of the poor families and brought up in the adjacent jungles of Mahur and Nanded. Short but stout and strongly built, Shama was polite in his conduct. He was illiterate and worked as a labourer in and around Mahur. He was favourite of all of his employers. He became a bandit by accident. He was fondly remembered by the last Zamindar of Mahur, Raje Madhukarrao Deshmukh, in his memoir ‘Shikarnama’, as ‘the one who laid down his life for the welfare of his people but eventually betrayed by the same people’. When asked about the reason behind strong conscience and moral principles of Shama Kolam, his biographer –Dinkar Dabhade- pointed towards the lifestyle of Adivasis and their thought process developed out of it.

               In 1930s, Mahur was under the territory of His Highness Nizam of Hyderabad. And the Zamindari of Mahur was with the historically famous family of Raje Udaram, which a had control over some parts of today’s Buldhana, Washim, Yavatmal & Nanded districts for almost 350 years. The famous Maratha lady warrior RaiBagan who fought against Chhatrapati Shivaji Maharaj in Battle of Umberkhind, also hailed from the same family.

               Raje Vyankatrao alias Bhausaheb Deshmukh of Raje Udaram family was the Zamindar of Mahur and Shama was working as a labourer for him. Bhausaheb was a renowned Hunter of those times. He had hunted numerous tigers and leopards and had ‘Nargya’, a tiger and ‘Moti’, a tigress as pets since 1932 to 1937.3 He was a daredevil and on most of the occasions, Shama played the Huntsman for him. Shama had a great interest in hunting and with practice, he had earned great shooting skills. His aim was perfect. Life was going well as he had started working for the Patil (a village headman) of Mahur. But something else was written in his fate. His destiny wanted him to walk the great path through the darkest of times with great hardships and still lead an exemplary life. Perhaps he was born with a mission, the mission of the welfare of the downtrodden people. The mission which resembles with the ideas of the great socialists of the time. A mission to establish equity. Shama was staunch, and unwavering in his moral principles. He never mended them.

               One day, Shama accompanied Raja – his childhood friend – and several others for hunting in the jungles of Mahur, far from realising that the day was going to be a turning point in his life. Whole day, they went on searching for a Shikar, but nothing substantial could be found. In the evening, on the insistence of Muhammad Hussain – new face in the group - they resorted to a nearest village named Dhanoda, to meet the Village Sahukar or Moneylender ‘Prabhu Rangari’. Muhammad knocked the door of the house and the moment Sahukar opened the door, he put his riffle barrel on the chest of Sahukar. Before a surprised man could say anything, he pulled the trigger. With a bang followed by the cry of dying Sahukar and scream of his wife, whole village got alert. Without any known reason, Sahukar was murdered mercilessly. Immediately, Raja, Muhammad and others ran out of the village as like they had planned everything. But Shama did not. Stunned and shocked, Shama could not understand what exactly had happened. People came on the street to witness Shama being one of the riflemen among the murderers of Prabhu Rangari. He was seen as a co-conspirator and murderer. He waited. He couldn’t hear anything clearly. When he came to his senses, he saw villagers approaching him, he fired a bullet in air to disperse the villagers and disappeared into the dark.

               Why Sahukar was killed, remained a big question mark for him throughout his life. He had come only to accompany Raja in hunting and not to be a co-murderer. Muhammad left to be never seen again. Shama left for home, alone. He couldn’t sleep the whole night. Next morning, he went for the work quietly. In the evening, police arrested him. He was brought to the Haveli (mansion)  of Bhausaheb. From the whispers, he got to know that Raja and others have disappeared and could not be found by the police. Bhausaheb kept Shama with him and told police to search for the other culprits. He was then led to a room where Bhausaheb had already hid Raja. After a long deliberation, Bhausaheb told both of them to surrender next day and assured them no conviction.

               But Raja was a different chemical altogether. He could not say anything before Bhausaheb, but when Bhausaheb left, he told Shama that he refuses to surrender to the police, since it was a force of Nizam and Nizam was a servant of British. They planned their next journey. And they fled the mansion at midnight. They decided to meet again at the nearer lake, Matrutirth, after they pay a final visit to their families. Shama was married to a woman named ‘Bhiwra’. They had a two-year-old son, Dashrath. He told his brothers to find a suitable person and remarry Bhiwra, since he was not going to be there to look after her and her life should not get devastated because of mistake made by him. He assured all of them that he will soon see them again and went away. Meanwhile, Raja confronted a policeman when he was on the way back from home. He shot the policeman and killed him. Shama resented this act of Raja, which according to him, was not justifiable at all. They met at the lake and disappeared into the jungles.

               Shama was of the opinion that killing Sahukar was a mistake, but Raja didn’t see it that way. He wanted to revolt against the establishment. It is said that he was inspired by the then movement of freedom struggle.3 Raja gathered more same-minded criminals, and made a gang out of it. They decided to resort to dacoity and banditry and started extorting money from villagers. Shama was of the opinion that the gang should extort money only from Sahukars and rich, and not from the poor. But others didn’t pay attention to him. Perhaps their aim was different. Eventually Shama severed relations with the gang and lived alone. He joined the gang again only on the condition that he won’t be involved in looting poor people.

               The gang was initially helped and supported by fellow villagers but later villagers turned against the gang and one day people themselves led the police to the spot where the gang was residing in the fort of Mahur. In the severe firing by both sides, Raja was injured and Shama managed to flee. Raja was arrested and in a transit to Adilabad, he died. It is said, that he had so much contempt for the police, that even when he was severely injured and cuffed and dying, he kept abusing policemen and Nizam. He took his last breath cursing the British government.4

               Next day Shama told other survivors of the gang to surrender themselves to the police. He made the Patil of nearer village to take them to the police station. In this way, he closed the first chapter of his bandit life. When Patil asked him to surrender himself since he had no support and there will be a huge police force to hunt him down, he said,

 “I agree with you that I should stop. But to surrender is not the DHARMA of a bandit. Bullet fired by the police alone will kill me.”

               Within a year, by the end of 1936, all of his men were gone and he was left alone. He went into the jungles and ate whatever he could, either from hunting or from the help of villagers. Sometimes, he had to eat the rotten bread and meat. Police was behind him all the time and he had to change the place everyday. The jungles of Mahur were famous for tigers and leopards. He lived in those jungles among the ferocious and dangerous wild animals; spent days and nights there alone. Many a times these beasts slept near him. But not even once he was attacked by them. Snakes would slither on his body, but never bit. He described this miracle as a ‘love of the Goddess of jungles for him and that he can repay the debt of his parents, but cannot of these jungles’.  He changed places frequently, walked and traversed the whole patch of districts of Adilabad, Nanded, Chandrapur and Yavatmal impersonating himself as a farmer, monk, trader and sometimes even a policeman.

                To keep his fear unabated, Shama then looted some arrogant banias. He took away carts of cloth from a bania to teach him a lesson. Later the cloth was sold and money was distributed to the homeless and needy people. He beat a Lala (wine merchant) badly who refused to obey the orders of ‘Shama Kolam’ and sell wine to him. When a police officer summoned his mother for questioning, he had almost shot the police officer. Officer was spared only when he apologized and promised to never involve any of the family members of Shama again. But this was not the original Shama. He never harmed the helpless. He had to resort to severe measures only to keep his terror alive. He also knew the importance of public support. In the times of drought, Shama looted a godown of a farmer cum trader who refused to sell food grains even at higher price when the people did not have food and children were dying. The grains, mainly Jowar and rice were taken by Shama and then distributed equally among the people in need. It should be noted here that the impact of drought was such that the people came from distant villages for few kilos of rice. Shama raided and looted many Sahukars in his life, but he never kept any money for himself or even for his family. He gave away all the money to the needy people. Some erected orchards out of it, some built home, some started hotels, some started businesses. To many, the money was given as a loan. People who misused the money were also taught lesson in a ‘Shama dada way’. Shama had earned great respect as well as fear in the whole area. Shama Kolam gradually became a Robinhood for these people. He also had many good Sahukar friends. Many women had made him their brother. When Shama got arrested and shifted to Yavatmal jail, number of women would make sweets for him everyday and wait in front of the jail in the hope that they would be allowed to give it to their beloved brother, Shama.5 But people did not stop here. They started calling him their God. Then he said in his special varhadi accent,

        “I am a human being, just like you. And I request you to let me be that way. Don’t make me a god.”

               Adventures of Shama became the topic of discission among the people of berar. Newspapers started reporting about his bravery. In a recent interview, Dinkar Dabhade has said, that mothers used to make their children sleep by telling them, “Sleep or I will call Shama kolam”. Shama kolam was to the berar what Gabbar Singh -a fictional character in Sholay- was to Ramgarh.

               While he was doing good for the people out of his banditry, one young brave lady, listening to these great stories of Daku Shama Kolam, was falling in love with him day by day. While dealing with her, the most feared person of berar, Shama Dada, must have melted like a wax.

 

Read next: Life of shama Kolam-2 


References :

  1. कोलाम, लेखक : भाऊ मांडवकर, सेवा प्रकाशन, अमरावती,1956
  2. Kolaami, A Dravidian language, by M.B. Emeneau, University of California press Berkley and Los Angeles, 1955.
  3. शिकारनामा, लेखक राजे मधुकरराव देशमुख, मनाक्षरे पब्लिकेशन्स.
  4. शिकारी राजा, लेखक राजे मधुकरराव देशमुख, निर्मल प्रकाशन, नांदेड.
  5. बिलामत, लेखक   श्री. दिनकर दाभाडे, ग्रंथाली प्रकाशन, 1994

 

© Vinit Raje

© varhadnama.blogspot.com


Comments

Popular posts from this blog

कोण होती रायबागन?

      “माहूरचा रामगड किल्ला”        ई. स. १६५८ मध्ये औरंगझेबाने आपल्या बापाविरुद्ध बंड पुकारले. त्याच्या दिमतीला बरेच राजपूत सरदार होते. मुघल साम्राज्यात दोन गट पडले, एक दारा शुकोहचा तर दुसरा औरंगझेबाचा. औरंगझेबाच्या बाजूने माहूरच्या राजे  उदाराम यांचा मुलगा जगजीवनराव लढत होता. आग्र्याजवळ समुगढ येथे  दारा आणि औरंगझेब यांच्यात निर्णायक लढाई झाली. या लढाईत जगजीवनराव मारला गेला. त्याच्या मृत्यूनंतर त्याच्या सैन्याचे नेतृत्व एका स्त्रीने केले. सैन्यात लढणाऱ्या एकमेव स्त्रीला औरंगझेबाने बघितले असावे. तिच्या असामान्य शौर्याने तो प्रभावित झाला.  त्या लढाईत औरंगझेबाचा विजय झाला. त्या लढणाऱ्या स्त्रीचा लौकिक सर्वत्र पसरला होता. औरंगझेबाने रीतसर गादीवर स्वतःला बसवून घेतल्यानंतर त्या स्त्रीस बोलाविण्याची आज्ञा केली. त्या प्रमाणे ती स्त्री दरबारात हजर झाली. ज्ञात झाले की ती माहूरचे मुघल सरदार राजे उदाजी राम यांची पत्नी आहे. तिचे नाव सावित्रीबाई. डोळ्यासमोर पोटच्या मुलाचा मृत्यू झालेला बघून देखील खचून न जाता ती प्राणपणाने लढली होती. औरंगझेबाने तिला “रायबागन” हा खिताब बहाल केला. रायबाग

विदर्भाचे रॉबिनहुड - शामा दादा कोलाम भाग - १

                १९३५-३६ साल होतं. घनदाट जंगल असल्यामुळे अनेक हौशी शिकारी माहूर परिसरात तयार झाले होते. अनेक लोक बाहेरून येत. शिकारीसाठी काही दिवस माहूर किंवा आजूबाजूच्या गावी येऊन राहत. राजे उदाराम घराण्याच्या माहूर शाखेकडे अजूनही माहूरची जहागीरदारी होती.¹ माहूरचा कारभार त्या काळी राजे व्यंकटराव देशमुख उर्फ भाऊसाहेब बघत. त्यांच्याकडे एक शिकारी कामाला होता. त्याचे नाव राजा - शिकारी राजा². राजाचाच जिगरी दोस्त होता ‘ शामा कोलाम’.                शामाचा जन्म २६ नोव्हेंबर, १८९९ साली आदिवासी कोलाम समाजात माहूर गावीच झाला. वयाच्या तिसाव्या वर्षी भिवरा नावाच्या मुलीसोबत त्याचं दुसरं लग्न झालं. दोघांना मुलगा झाला. त्याचं नाव ठेवलं दशरथ. शामा गावच्या पाटलाकडे गडी म्हणून कामाला होता. कधी कधी भाऊसाहेबांनी सांगितलेली कामे देखील तो करत असे. भाऊसाहेब स्वतः शिकारीला जात त्यावेळी राजा आणि शामा त्यांच्याबरोबरच असत. शामा उत्कृष्ठ नेमबाज होता.                भाऊसाहेबांनी घरी दोन वाघ पाळले होते. त्यांच्या खाण्यापिण्याचा बंदोबस्त राजा करत असे. एक दिवस राजा वाघांच्या पिंजऱ्यात झाडझुड करायला गेल्यावर अचानक वाघ

मुघलांपूर्वीचे वऱ्हाड

        १५ व्या शतकात दक्षिण भारतातली बहामनी सल्तनत कोसळल्यावर त्यातून ५ छोटी छोटी राज्ये उभी राहिली. अहमदनगरची निजामशाही (१४९०-१६३७), गोवळकोंड्याची कुतुबशाही(१५१८-१६८६), विजापूरची आदिलशाही(१४८९-१६८६), बिदरची बरिदशाही(१५२६-१६१९) आणि वऱ्हाडची इमादशाही(१४८४-१५७४).  ई. स. १५७४ मध्ये मूर्तजा निजामशाह ने वऱ्हाड प्रांत जिंकून आपल्या राज्याला जोडून घेतला. आणि इमादशाही संपुष्टात आली. पण निजामशाहीतील अंतर्गत कलहामुळे फार काळ निजामशाहीचा वऱ्हाडात अंमल राहू शकला नाही. मुर्तजा निजामशाह पहिला याच्या मृत्यूनंतर इब्राहिम निजामशाह गादीवर आला. त्याच्या मृत्यूनंतर निजामशाहीतल्या ४ अमीरांनी ४ दिशांना तोंडे फिरवली. प्रत्येकाने एकेक गादीचा दावेदार निवडला आणि ते आपसांत लढू लागले. त्यातला मियां मंझु नावाचा सरदार इखलास खानाविरुद्ध लढत असता पराभवाच्या उंबरठ्यावर पोहोचला, तेव्हा त्याने गुजरातेत स्थित मुघल बादशाह अकबराचा पुत्र शाहजादा मुराद, याची मदत मागितली. मुराद दख्खनच्या राजकारणावर नजर ठेऊन होता आणि योग्य संधी मिळण्याची वाट बघत होता. आता त्याला आयती संधी चालून आली होती. त्याने अकबराचा कौल घेतला आणि  आपल्य

सिंदखेडचे जाधवराव

राजे लखुजी जाधवराव          सिंदखेडकर जाधवरावांच्या बखरीनुसार १६ व्या शतकाच्या उत्तरार्धात सिंदखेडची जहागीरदारी एका काझी नावाच्या घराण्याकडे होती. ती जहागीर त्यांच्याकडे बहामनी काळापासून चालत आलेली होती. ई. स. १५७० च्या आसपास रवीराव धोंडे हा काझीचा दिवाण होता. धार्मिक वृत्तीचा काझी अध्यात्माकडे झुकल्याने त्याला जहागिरी च्या कारभारात विशेष रस नव्हता. रवीरावने याचा पुरेपूर फायदा घेतला.  त्याने काझीकडून काही प्रशासकीय हक्क मिळवले. आणि हळू हळू आपले हातपाय पसरायला सुरूवात केली. काही काळातच त्याने काझीच्या विश्वासातल्या सगळ्यांचे खून करून पूर्ण मुलुख आपल्या ताब्यात घेतला. अर्थातच तोपर्यंत काझी स्वतः कमकुवत झाला होता. रवीरावचा धोका लक्षात येताच ‘ मुळे ’ नावाच्या काझीच्या वकीलाने रवीरावच्या विरोधात खटपटी सुरू केल्या. रवीरावने त्या वकीलाचा खून कराविला. त्यानंतर रविरावची नजर वकीलाच्या गरोदर पत्नीवर गेली. आपल्या पतीच्या खूनाने क्षुब्ध झालेल्या त्या स्त्रीने रवीरावापासून असलेला धोका ओळखला आणि त्याच्या हातात लागण्याआधीच ती आपल्या परिवाराला घेऊन पैठणचे देशमुख जाधवराव यांच्या आश्रयाला गेली. जाध

माहूरचे राजे उदाराम

“माहूर येथील हत्तीखाना”                 मध्ययुगीन वऱ्हाडच्या राजकारणात लखुजी जाधवराव यांच्यानंतर नाव येते माहूरच्या राजे उद्धवजी रामजी उर्फ राजे उदाराम (Raja Udaram) यांचं. इसवी सनाच्या १७व्या-१८व्या शतकात वऱ्हाडात एक अनंत नावाचे कवी होऊन गेले. त्यांच्या “भक्तरहस्य” या काव्यात माहूरच्या राजे उदाराम यांच्या भाग्योदयाची कथा आढळते. भक्तरहस्यातील सगळाच भाग विश्वसनीय वाटत नाही. त्यामुळे यात निवडक भाग घेतलेला आहे. उदाजीराम यांचे मूळ नाव उद्धवजी रामजी. जसे मुघल कागदपत्रांमध्ये जाधवराव चे ‘जदूराय’ झाले, तसेच उद्धवजी रामजीचे ‘उदाजीराम’ झालेले आहे. सुरुवातीच्या काळात हे उदाजीराम वाशिम जवळच्या सावरगावचे कुळकर्णी होते. आजचे औरंगाबाद म्हणजे त्याकाळचे खडकी हे शहर अहमदनगरच्या निजामशाहीतील एक महत्त्वाचे शहर. भक्तरहस्यानुसार पद्माजी नावाच्या एका सत्पुरूषाच्या सांगण्यावरून उदाजीराम खडकी येथे आले. आपले कुळकर्णी पद सोडून खडकीला आल्यावर उद्धवजींनी एका अमीराचा वसिंदा म्हणजे लेखक म्हणून काम केले. खडकी मध्ये उदाजींनी प्रतिष्ठा कमावली. याच काळात त्यांनी सैनिकी शिक्षण घेतले असावे.  काही काळातच त्यांनी एक

दख्खनचे राजकारण : ई. स. १६१६ ते १६२१

          ई. स. १६१६ च्या रोशनगावच्या लढाईत† सपाटून मार खाल्ल्यानंतर मलिक अंबरने आपले गमावलेले मराठा सरदार परत मिळवण्याचा प्रयत्न चालवला. त्यात वर्षभरात त्याला यश मिळालं. लखुजीराजे, उदाराम पंडित आणि बाबाजी कायथ यांनी मुघल छावणी सोडून निजामशाहीत पुनः प्रवेश केला. पण काही काळातच मलिक अंबर आणि मराठ्यांच्या ह्या गटातील मतभेद पुन्हा वर येऊ लागले. मलिक अंबरने बाबाजी कायथची कपटाने हत्या करवली. आणि राजे उदाराम यांना मारण्यासाठी सैन्य पाठवले. उदारामांनी त्या सैन्याचा पराभव केला. आणि निजामशाही मुलुखात धोका असल्याचे जाणून आदिलशहाशी पत्रव्यवहार सुरू केला. पण मलिक अंबर आणि आदिलशहाचे मैत्रीपूर्ण संबंध असल्याने आदिलशाही दरवाजे त्यांच्यासाठी बंद झाले होते. अखेर मुघल सुभेदार खान खानान याच्याशी बोलणी करून उदाराम मुघल छावणीत दाखल झाले.           इकडे रोशनगावची लढाई संपते न संपते तोच जहाँगीर बादशहाने आपला मुलगा खूर्रम याला दक्षिणेत पाठवले. १६ ऑक्टोबर १६१६ रोजी शहजादा खुर्रम अजमेर हून निघाला आणि  ई. स. १६१७ च्या सुरुवातीला बुऱ्हाणपूरात येऊन दाखल झाला. बुऱ्हाणपूरला पोहोचताच त्याने मलिक अंबर विरुद्ध

राजे जगदेवराव जाधव यांची दिनचर्या

राजे जगदेवराव जाधव यांचे समाधीस्थळ              वऱ्हाडात बुलढाणे जिल्ह्यात सिंदखेड राजा हे गाव जाधवांच्या वास्तव्यामुळे प्रसिद्ध आहे. श्रीशिवाजी महाराजांची माता जिजाबाई यांचे वडील राजे लखुजी जाधव यांनी सिंदखेडची देशमुखी इ. स. १५७५ च्या सुमारास संपादन केली. मोगल दरबारातून त्यांना १२००० फौजेची मनसब होती. फौजेच्या बेगमीकरिता सरकारी दौलताबाद येथील २७ महाल त्यांना दिले होते. याशिवाय सिंदखेड साकरखेल्डा, मेहकर इत्यादी महाल त्यांचे खासगत वतन होते. त्यांनी सिंदखेड येथे तलाव, बाग, महाल वगैरे बांधून तेथे वास्तव्य केले. प्रस्तुत राव जगदेव हे राजे लखुजी यांचे पणतु म्हणजे राजे लखुजींचा द्वितीय मुलगा राजे बहादूरजी, त्याचा मुलगा राजे दत्ताजी महाराज आणि राजे राव जगदेव हा त्यांचा मुलगा. या सर्वांना मोगल दरबारातून वरीलप्रमाणे मनसब असून त्याबद्दल बादशाही फर्मान होते. राजे दत्ताजी यास बादशहा अलमगीर याने कर्नाटकाकडील मोगल मुलखाच्या रक्षणार्थ फौजेसह नेमले होते. कलबुरेनजीक निलंगे येथे त्याची छावणी असता, विजापुरकर बादशहा लष्करासह त्याच्यावर चालून आला. मोठे घनघोर युद्ध झाले. त्या युद्धात त्यांना यश आले तरी स्वत

“शामा कोलामचा रामराम पोहोचे”

भाग - २                  १ ९३६-३७ साल होतं. राजा आणि कुंदनसिंह पोलिसांच्या फायरींग मध्ये मारले गेल्यानंतर शामा एकटाच उरला होता. वर्धा, नांदेड आणि यवतमाळ जिल्ह्यातील जंगलांमधून तो दिवस काढू लागला. पोलिसांनी गावागावांतून दवंडी दिली - ‘कोणीही शामा कोलामला मदत करताना आढळला तर त्याच्यावर कठोर कारवाई करण्यात येईल’. याआधी गावातून कोणी ना कोणी लाकूडफाटा तोडून आणायच्या बहाण्याने जंगलात जेवण, दारू आणून देत असे. आता ते ही बंद झाले. कधी रात्री एखाद्या कोलाम पाड्यात जाऊन असतील नसतील त्या भाकऱ्या घेऊन यावे आणि खावे असा त्याचा नित्यक्रम सुरू होता. कधी जेवण मिळे कधी न मिळे. कधी दहाबारा दिवसांचे शिळे अन्न खावे लागे. अशा हलाखीच्या परिस्थितीत शामा आपले दिवस काढू लागला.                घर सोडून निघताना त्याने आपल्या भावंडांना आपल्या बायकोचं - भिवराचं - दुसरं लग्न लावुन द्यायला सांगितलं होतं. पण त्याच्या भितीमुळे कोणीच तिच्याशी लग्न करण्यास तयार होईना. घरच्यांनी एक स्थळ बघितलेलं होतं. पोलिसांचा त्रास थोडा कमी होताच शामा स्वतः उनी- उमरी नावाच्या गावी जाऊन भिवरेचं लग्न ठरवून आला. काही दिवसात तिचं लग्न झालं.

मराठ्यांचे महत्त्व १ : मलिक अंबर !

 देवगिरी किल्ल्याचे भग्नावशेष          मलिक अंबराच्या कारकिर्दीतील निजामशाहीचा इतिहास म्हणजे मुघल आणि दख्खनी शाह्या यांच्यातील संघर्षाचा इतिहास आहे. मलिक अंबराने निझाम, आदिल, कुतुब या तिन्ही शह्यांना एकत्र आणून मुघलांना जवळजवळ वीस वर्ष दख्खन काबीज करण्यापासून रोखून धरलं. गनिमी कावा युद्धतंत्राने त्याने मुघली फौजांना हैराण करून सोडलं. आणि त्यात त्याला सगळ्यात जास्त मदत झाली ती मराठ्यांच्या चपळ सैन्याची. ह्या कारणामुळे अंबराच्या कार्यकाळात मराठ्यांचा उदय झाला. पण याचा अर्थ मलिक अंबराचे मराठ्यांवर काही विशेष उपकार आहेत असा होत नाही.            ई. स. १६०७ मध्ये मलिक अंबराने राजू दख्खनीला कैद करून त्याच्या अखत्यारीतला मुलुख निजामशाही राज्याला जोडला आणि संपूर्ण निजामशाही सत्ता आपल्या वर्चस्वाखाली आणली. पुढे मुर्तझा निझामशाह दुसरा याच्याशी असलेले मतभेद संपवून त्याने आपला मोर्चा मोगलांकडे वळवला. तोपर्यंत मुघलांनी अहमदनगर आणि बराच निजामशाहीचा मुलुख काबीज केला होता. ई. स. १६०५ मध्ये अकबराच्या मृत्यूनंतर जहांगीर गादीवर आला, पण सुरूवातीची काही वर्षे तो शाहजादा खुसरौच्या बंडामुळे आणि पर्शिय